erdi aroa

Erdi Aroko hiria

Erdi Aroko hiriak jende-multzo txikiak ziren eta, salbuespen batzuk izan ezik (Milan, Venezia, Florentzia, Paris...), ez ziren 10.000 biztanlera iritsi. Hala ere, XIII. mendean garapen handia izan zuten, nekazaritza inguruetatik etorkin asko iritsi baitziren. Hiriak askatasun handiagoa eta lan egiteko aukera gehiago eskaintzen zizkien.

Erdi Aroko hiriek kale estuak eta bihurgunetsuak zituzten. Kale horietan altxatutako etxeek zurezko egitura zuten eta hau harlanduz edo lokatzez beteta zegoen. Horregatik, suteek benetako hondamendiak eragiten zituzten. Higiene eta osasun-baldintzak ere oso txarrak ziren: etxe-abereak inolako kontrolik gabe ibiltzen ziren hirian, zaborrak eta ur zikinak zuzenean kalera botatzen ziren…

Jaun askok jauregiak eraiki zituzten eta hirira joan ziren bizi izatera. Apaiz asko ere hirietan bizi ziren eta elizetan eta katedraletan ospakizun erlijiosoak eskaintzen zituzten. Nekazari batzuek, abantaila juridikoek erakarrita, etxea erosi zuten hirian, nahiz eta harresietatik kanpo kokatutako lurrak lantzen jarraitu. Dena den, talde kopurutsuena burgesek osatzen zuten, artisautzan eta merkataritzan lan egiten zuten pertsonek, hain zuzen ere. Horiekin batera,  hiriko biztanleria baztertutakoek (eskaleak, maltzurrak, lapurrak, prostitutak etab.) osatzen zuten.

Lanbide berean lan egiten zuten burgesak korporazioetan edo gremioetan elkartzen ziren. Gremioak arautzen zituen fabrikazio-prozesua, salmenta-prezioak, soldatak etab. Gremioaren barnean hiru kategoria profesional bereizten ziren, adinaren eta prestakuntza-mailaren arabera: ikastunak, langileak edo ofizialak eta irakasleak.

Politika mailari dagokionez, forua zuten hiriek autonomia handia lortu zutela aipatu behar da, komunek edo udal-kontzejuek gobernatuz. Horien buru magistratu bat izaten zen (alkatea, kontsula, burgumaisua...). Hiri barneko segurtasunaz hiriko milizia arduratzen zen. Kontzejuak udal-arauak ematen zituen, merkatua antolatzen zuen, delitu txikiak epaitzeko epaimahaiak osatzen zituen eta harresia eta milizia ordaintzeko beharrezko zergak ezartzen zituen.

1go paragrafoa: (Hirien garapena)

• Zeintzuk ziren Erdi Aroan Europako hiririk populatuenak?
• Biztanle kopururik hitz egiterakoan, zenbat biztanle zuten goiko hiriek (zehaztu gabe)?
• Dena den, zer gertatu zen  XIII.mendean hiri guztietan?
• Zein izan zen goikoak ekarri zuen ondorioa?
• Hiriek bi gauza eskaintzen zituzten. Zeintzuk ziren?

2. paragrafoa: (Hirien deskribapen orokorra)

o   Deskribatu Erdi Aroko hiriak beheko gidoiari jarraituz:

o   Kaleak

o   Etxeak

o   Higiene eta osasun-baldintzak

3. paragrafoa: (Hiriko gizarte taldeak)

o   Azal ezazue nobleen bizilekuaren aldaketa

o   Azal ezazue kleroaren jardueren aldaketa

o   Azal ezazue nekazarien bizimoduaren aldaketa

o   Nortzuk ziren burgesak?

o   Nortzuk ziren baztertutakoak?

4. paragrafoa: (Gremioen sorrera)

• Zer ziren gremioak?
• Zertarako balio zuten?
• Zenbat talde zeuden gremioaren barruan?

5. paragrafoa: (Hirien antolamendu politikoa)

• Zer da forua?
• Zein ondorio ekartzen zion hiri bati forua izateak?
• Nork gobernatzen zuen hiria?
• Zertaz arduratzen zen?
• Nor zen gobernuaren burua?
• Nor  arduratzen zen hiriaren segurtasunaz?